YURT DIŞINDA GEÇEN HİZMET SÜRELERİNİN BORÇLANILMASI

YURTDIŞI HİZMET BORÇLANMASI

Sosyal güvenlik hakkı, temel bir insan hakkı olarak anayasaların birçoğunda yer almaktadır. Anayasamızın “Yabancı Ülkelerde Çalışan Türk Vatandaşları” başlıklı 62. maddesinde devletin, yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının sosyal güvenliklerinin sağlanması için gereken tedbirleri alacağına ilişkin düzenlemeye yer verilmiştir. Bu nedenlerle yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın o ülkelerde kazandıkları sosyal güvenlik haklarından Türkiye’de bulundukları sırada da yararlanmaları için yurtdışında geçen çalışma sürelerini borçlanma yoluyla sosyal güvenlikleri açısından değerlendirmesi konusu iki taraflı sosyal güvenlik sözleşmeleri, kanun, yönetmelik ve genelgelerle yasal olarak düzenlenmiştir.

Yurtdışı hizmet borçlanması; Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup daha sonra çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin on sekiz yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri borçlanarak emekliliklerine saydırmalarıdır. Yurtdışı sürelerinin tamamı borçlanılabileceği gibi Türkiye’de emekli aylığı bağlanmasına yetecek kısmı da kısmi olarak borçlanılabilir.

Yurtdışı Hizmet Borçlanmasının Şartları :

1-)Türk Vatandaşı Olmak

Türk vatandaşı olma şartının iki halde yerine getirilmesi zorunludur. Başvurucunun hem borçlanılması istenilen sürelerde hem de yazılı başvuru tarihi itibariyle Türk vatandaşı olması gerekir. Ayrıca belirtmek gerekir ki, Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşlığı devam edenler de yani çifte vatandaşlığı olanlar da yurtdışı borçlanma hakkına sahiptirler. Ayrıca kanunun açık hükmü gereği doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin de Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen süreleri borçlanma hakkı bulunmaktadır. (3201 sayılı kanun madde-1)

3201 sayılı Kanunun geçici 6 ncı maddesi gereği, Bulgaristan’dan 1/1/1989-8/5/2008 tarihleri arasında zorunlu göçe tabi tutularak ülkemize gelen soydaşlarımıza, bu ülkede geçen çalışma sürelerinde Türk vatandaşı olma şartı aranmaksızın borçlanma hakkı tanındığından, bu kimselerin borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olmaları yeterli sayılmaktadır.

2-)18 Yaşını Tamamlamış Olmak

3201 sayılı Kanunun 1. Maddesinde, Türk vatandaşlarının yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı iken geçen sürelerin borçlanılabileceği belirtilmiştir. Kanunun açık hükmü gereği 18 yaşından önceki sürelerin borçlanılmasına imkân bulunmamaktadır.

3-)Yurtdışı Hizmet Borçlanması Yapılabilecek Süreler

3201 sayılı Kanunun 1. Maddesine göre, yurtdışında geçen sigortalılık süreleri, bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile ev kadını olarak geçen süreler yurtdışı hizmet borçlanmasında değerlendirilebilmektedir.

• Sigortalılık Süresi: “Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliği’nin” 4/1-g maddesine göre, sigortalılık süresi, borçlanma kapsamındaki sürenin bulunduğu ülke mevzuatına göre ikamet süreleri hariç, çalışılmış ya da çalışılmış süre olarak kabul edilen süreleri ifade etmektedir. Çalışılmış olarak kabul edilen süreler, ilgili ülke mevzuatına göre fiilen çalışılmadığı halde çalışmaya eşdeğer süre olarak kabul edilip, hizmet cetvellerinde eşdeğer süre olarak gösterilen, aylığa hak kazanmada ve aylık hesabında değerlendirilen sürelerdir.

• İşsizlik Süresi: “Yurtdışı Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliği’nin” 4/1-c maddesine göre işsizlik süresi, ilgili ülke mevzuatına göre çalışma süreleri ile bu çalışma sürelerine eş değer süreler haricinde o ülkede geçen süreyi ifade etmektedir. Ancak 3201 sayılı Kanunun 1. Maddesine göre, çalışma süreleri arasında ve sonunda en fazla bir yıla kadar olan işsizlik sürelerinin borçlanma kapsamında olduğu belirtildiğinden işsizlik sürelerinin tamamını borçlanmak mümkün değildir.

• Ev Kadını Olarak Geçen Süreler: SGK’nın 2011/48 sayılı genelgesinde, kadınların sigortalılık süreleri dışındaki diğer sürelerinin ev kadını olarak geçirdikleri süreler olarak kabul edileceği ve ev kadını olarak yurtdışı hizmet borçlanması yapanların bu sürelerde medeni durumlarının öneminin olmadığı belirtilmiştir. Ev kadınlarında borçlanma için çalışma gerekli değildir. Yurtdışında bulunan kadınlar, yurtdışında bulundukları süreleri borçlanmak istediklerinde 18 yaşını doldurdukları tarihten sonraki sürelerin istedikleri kadarlık kısmını borçlanabileceklerdir.

5510 sayılı Kanunun 5/g maddesine göre; ülkemiz ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri 5510 sayılı Kanun’un 4/a bendi kapsamında sigortalı sayılmakta ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmakta ayrıca bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanmaktadır. SGK’nın 2011-48 sayılı genelgesine göre, 5510 sayılı Kanunun 5/g maddesi kapsamında, ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri, isteğe bağlı sigorta primi ödemeyerek uzun vadeli sigorta kollarına da tabi olmak istememeleri halinde yurtdışında iken ya da yurda döndükten sonra yurtdışında geçen söz konusu sürelerinden diledikleri kadarını 3201 sayılı Kanuna göre borçlanabilirler. Bu takdirde, talepte bulunan kişilerin yurtdışında çalıştıkları sürelerde ülkemizde adlarına malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödenmiş olup olmadığına bakılır. Eğer adlarına ödenmiş malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi yok ise yurtdışında bulundukları hizmet süreleri borçlanma talepleri kabul edilir.

SGK’nın 2019/16 sayılı genelgesine göre, 5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında yurt dışında çalışanların borçlanma işlemleri de talep tarihindeki sigortalılık statüsüne bakılmaksızın 4/1-(b) kapsamında sonuçlandırılacaktır.

Yurtdışı Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliği’nin 6. maddesine ve SGK’nın 2011/48 sayılı genelgesine göre, 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlanma yapılamayacak süreler şunlardır:

1. 18 yaşın doldurulmasından önce yurtdışında geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadınlığı süreleri,

2. Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra yurtdışında geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadınlığı süreleri**,

3. İkili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre kendilerine kısmi aylık bağlanmış olanların yurtdışında geçen sigortalılık süreleri arasında ve bu sürelerin bitim tarihinden sonraki işsizlik süreleri ve ev kadını olarak geçen süreler

4. Türkiye’de malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen ve aşağıda sayılan yurtdışı sürelerinden;

1. Libya’da iş üstlenen Türk işverenlerince çalıştırılan Türk işçilerinin, bu ülkede 1/9/1985 tarihinden sonra geçen çalışma süreleri,

2. Almanya’da istisna akdi kapsamında iş üstlenen Türk işverenlerince çalıştırılan Türk işçilerinin bu ülkedeki çalışma süreleri,

3. 5510 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile ülkemiz ile imzalanan ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri ve Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi hükümlerine göre yurtdışında geçici görevli olarak bulunmaları nedeniyle 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı sayılanların geçici görevli bulundukları yurtdışı çalışma süreleri.

** Yukarıda borçlanma yapılamayacak olan sürelerden 2 nolu olan Türk Vatandaşlığının kazanılmasından önceki sürelere ilişkin Anayasa Mahkemesi güncel bir karar vermiştir. Bu kararda yurt dışında Türk vatandaşlığı kazanmadan önceki çalışmışlığını borçlanan ancak daha sonra SGK tarafından bunun tespit edilmesi üzerine borçlanmaya dayalı kazanımları iptal edilen başvuru sahibinin bireysel başvurusunu kabul eden Anayasa Mahkemesi kararında şu açıklamalara yer verilmiştir: "Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanması kapsamında vatandaşlığı doğumla kazanan kişilere borçlanma imkânı tanınırken sonradan vatandaşlığa alınanlara vatandaşlık öncesi çalışmalar için borçlanma imkanı tanınmamıştır. Doğuştan Türk vatandaşı olan bir kimse yurt dışındaki bütün çalışma süreleri için prim borcu ödeyerek yaşlılık aylığı alabilmekteyken sonradan Türk vatandaşı olan başvurucu, vatandaşlığı kazanmadan önceki yurt dışı çalışma süreleri için borçlanma imkanından ve dolayısıyla yaşlılık aylığından yoksun kalmaktadır. Vatandaşlığın kazanılma anına göre bu şekilde farklı bir muamele yapılmasını gerektirir nesnel ve makul bir gerekçe ise bulunmamaktadır."

Başvurucuya vatandaşlığı kazandığı tarihten önceki yurt dışı hizmetleri için borçlanma imkânı tanınmamasının haklı ve objektif bir gerekçeye dayanmadığına dikkat çekilen kararda, bunun da mülkiyet hakkına yönelik ayrımcı bir muameleye yol açtığı kaydedildi.

Çalışma çağını geride bırakan başvurucunun bu ayrımcı müdahale sonucunda sosyal güvenlik şemsiyesinin dışında kaldığından aşırı bir külfet altına girdiği vurgulanan kararda, Anayasa’nın 35'inci maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkıyla bağlantılı olarak ayrımcılık yasağının ihlal edildiği aktarıldı (Anaysa Mahkemesi 01.07.2020 Tarihli 2017/40089 Başvuru Nolu Bedrettin Morina Kararı).

4-)Yurtdışında Geçen Hizmetlerin Belgelendirilmesi

Borçlanma başvurusunda bulunanlar, yurtdışında geçen ve borçlanmaya esas olacak sürelerine ait Yurtdışı Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliği’nin 9. maddesinde belirtilen ve durumlarına uygun olan belgelerin asıllarını SGK’ya ibraz etmekle yükümlüdür. SGK’ya ibraz edilecek belgeler, sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmiş ülkelerde, sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde ve ev kadını olarak geçen süreler için olmak üzere üç başlık altında aşağıda açıklanmıştır.

a-)Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Akdedilen Ülkelerde Geçen Sürelere Ait

Belgeler

Ülkemiz ile arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkeler, İngiltere, Almanya, Hollanda, Belçika, Avusturya, İsviçre, Fransa, Danimarka, Libya, İsveç, Norveç, K.K.T.C, Kanada, Makedonya, Arnavutluk, Azerbaycan, Gürcistan, Romanya, Kebek, Bosna-Hersek, Çek Cumhuriyeti, Lüksemburg, Hırvatistan, Slovakya, Sırbistan, İtalya, Kore, Karadağ, Tunus ve Macaristan’dır.

SGK’nın 2019/16 sayılı genelgesine göre, sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmiş ülkelerde geçen sigortalılık veya işsizlik sürelerinin borçlanılabilmesi için talep sahiplerinin aşağıdaki belirtilen belgelerden durumlarına uygun olan bir belgeyi borçlanma talebi sırasında borçlanma işlemini yürütecek olan SGK’nın ilgili ünitesine ibraz etmeleri gerekmektedir.

• Çalışılan ülkede sigorta kurumlarınca düzenlenmiş sigortalılık sürelerini gösterir belgenin aslıyla birlikte Türkiye’de yeminli tercüme bürolarınca ya da yurt dışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesi,

• İlgili ülkelerdeki Türk büyükelçilikleri, başkonsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikleri gibi temsilciliklerden alınan hizmet belgesinden,

durumlarına uygun olanını kuruma ibraz etmeleri gerekmektedir.

b-)Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Akdedilmemiş Ülkelerde Geçen Sürelere Ait

Belgeler

SGK’nın 2019/16 sayılı genelgesine göre, sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde geçen sigortalılık veya işsizlik sürelerinin borçlanılabilmesi için talep sahiplerinin aşağıdaki belirtilen belgeyi borçlanma talebi sırasında borçlanma işlemini yürütecek olan SGK’nın ilgili ünitesine ibraz etmeleri gerekmektedir.

• İlgili ülkelerdeki Türk büyükelçilikleri, başkonsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikleri gibi temsilciliklerden alınacak hizmet belgesini ibraz etmeleri gerekmektedir.

c-)Ev Kadını Olarak Geçen Sürelere Ait Belgeler

Kanuna SGK’nın 2019/16 sayılı genelgesine göre yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerin borçlandırılabilmesi için fotoğraf, künye bilgileri ve yurda giriş çıkış tarihlerinin kayıtlı olduğu pasaport sayfa fotokopileri veya emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş çıkış tarihlerini gösterir çizelge ile birlikte;

• İkamet edilen ülke mercilerinden alınacak ikamet belgesinin, Türkiye’de yeminli tercüme bürolarınca ya da yurt dışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesinden,

• Türk büyükelçilikleri, başkonsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikleri gibi temsilciliklerce düzenlenen ikamet belgesinden

durumlarına uygun olan belgenin Kuruma ibraz edilmesi gerekmektedir.

5-)Yazılı Başvuruda Bulunmak

Yurtdışı hizmet borçlanmasından yararlanabilmek için söz konusu başvuru, SGK’nın internet sayfasında yayımlanan “Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesi” ile yapılır. “Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesi”nin usulüne göre doldurulup imzalandıktan sonra kurumun ilgili birimine doğrudan verilmesi ya da posta yolu ile gönderilmesi gerekmektedir.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 124 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre, adi posta veya Kuruma doğrudan yapılan başvuru ve bildirimlerde, başvuru veya bildirimin Kurumun gelen evrak kayıtlarına intikal tarihi; taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi, PTT Alo Post veya PTT Kargo ile yapılan başvuru ve bildirimlerde ise başvuru veya bildirimin postaya veya kargoya verildiği tarih başvuru veya bildirim tarihi olarak kabul edilmektedir. Başvuru sahiplerinin bulundukları ülkenin posta idareleri aracılığıyla taahhütlü,

iadeli taahhütlü ve acele posta servisi ile yaptıkları başvuru tarihi de aynı şekilde Kuruma yapılmış başvuru tarihi olarak kabul edilecektir.

1/8/2019 (dahil) tarihi itibariyle yapılan borçlanma başvurularına ilişkin bilgi ve

belgelerin eksik olup olmadığı borçlanma işlemini gerçekleştirecek birim tarafından kontrol edilecek, borçlanma talep dilekçesinde zorunlu olarak doldurulması gereken bölümlerdeki bilgilerin veya borçlanmaya esas belgenin eksik olduğu veya ibraz edilen yabancı dilde düzenlenmiş belgelerin tercümelerinin bulunmadığının tespiti durumunda yapılan başvuru reddedilecektir.

a-)Başvurulacak Kuruluş

3201 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre, Bu Kanunun 1 inci maddesinde belirtilenler ile yurt dışında çalışmakta iken veya yurda kesin dönüş yaptıktan sonra ölenlerin Türk vatandaşı olan hak sahipleri Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat etmek suretiyle bu Kanunla getirilen haklardan yararlanırlar.

Sosyal güvenlik sözleşmeleri uygulanmak suretiyle kendilerine veya hak sahiplerine kısmi aylık bağlanmış olanların borçlanma işlemleri Sosyal Güvenlik Kurumunca yapılır.

b-)Başvurulacak Birimler

3201 sayılı kanunun 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasında yapılan değişiklikle, yurt dışı hizmet borçlanmasına ait süreler, 5510 sayılı Kanunun 4/1-b kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilecek olup yurt dışı sürelerinin borçlanılmasına ilişkin işlemler aşağıda belirtilen birimlerce yürütülecektir.

Başvuru sahiplerinin borçlanma işlemleri için, “Yurt Dışı Süreleri Borçlanma Talep Dilekçesi”nde belirttikleri adresleri dikkate alınmaksızın;

• Kimlik Paylaşım Sisteminden tespit edilecek adresin bulunduğu ildeki,

• Kimlik Paylaşım Sisteminde adres kaydı bulunmuyor ise nüfusa kayıtlı olunan ildeki,

• (a)ve (b) bentlerine göre adres tespit edilemediği durumlarda ise müracaat edilen ildeki,

• Kimlik Paylaşım Sisteminde birden fazla kayıtlı adresi bulunan sigortalı veya hak sahiplerinin tercih ettikleri adresin bulunduğu ildeki,

sosyal güvenlik il müdürlükleri (SGİM) / sosyal güvenlik merkezlerince (SGM)

yürütülecektir.

*Borçlanma Tutarının Hesaplanması

3201 sayılı Kanunun 4. maddesine göre; “Borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarı, başvuru tarihindeki 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 82 nci maddesinde belirtilen prime esas asgari ve azamî günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın %45’idir. Ancak, prime esas asgari günlük kazancın altında olmamak üzere borçlanma tutarına esas alt sınırı farklı bir miktarda belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.”

Tahakkuk ettirilen borç tutarı, tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenir. Ödeme yapılan gün sayısı prim ödeme gün sayısına ve prime esas kazanca dahil edilir. Tahakkuk ettirilen prim borcunu tebligat tarihinden itibaren üç ay içerisinde ödemeyenler için yeniden başvuru şartı aranır.

SGK’nın 2019/16 sayılı genelgesinde hesaplamanın aşağıda belirtildiği şekilde yapılacağı belirtilmiştir;

1/8/2019 (dahil) tarihinden itibaren yapılacak başvurularda, Kanun uyarınca

hesaplanacak bir günlük borçlanma tutarı, başvuru tarihinde geçerli olan günlük prime esas kazancın alt ve üst sınırları arasında kalmak kaydıyla başvuru sahibince seçilen kazancın yüzde % 45’i alınmak suretiyle belirlenecektir. Bulunan rakamın virgülden sonraki üçüncü rakamı beş (5) ve daha büyükse ikinci rakam yukarı yuvarlanacaktır. Tahakkuk ettirilecek toplam borçlanma tutarı günlük borçlanma tutarı ile borçlanılan gün sayısının çarpımından oluşacaktır.

Formül ile ifade edilirse;

Bir Günlük Borçlanma Tutarı = Seçilen Prime Esas Kazanç x % 45

Toplam Borçlanma Tutarı = Bir Günlük Borçlanma Tutarı x Gün Sayısı

şeklinde olacaktır.

** Borçlanmadan Vazgeçme ve Borçlanma Tutarının İadesi

3201 sayılı Kanunun 4. maddesinde ve Yurtdışı Borçlanma Yönetmeliğinin 11. maddesinde borçlanmadan vazgeçilmesi ve borçlanma miktarının iadesine ilişkin açıklamalar yapılmıştır.

Borçlanma başvurusunda bulunup borç tebliğ edilmeden ya da borç tebliğ edildikten sonra üç aylık süre içinde borçlanma başvurusundan vazgeçildiğinin yazılı olarak bildirilmesi halinde borçlanma başvurusu geçersiz sayılacaktır.

Tahakkuk ettirilen borcun tamamını veya bir kısmını ödeyenlerden borçlanmalarının iptal edilmesi için başvuruda bulunanların ödedikleri borçlanma tutarının tamamı, faiz uygulanmaksızın Yeni Türk Lirası olarak iade edilir. Kısmi iade yapılmaz.

Borçlandıkları hizmetleri ile malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmayan sigortalılar ile ölüm aylığı bağlanamayan hak sahiplerine başvuruları halinde ödenen borçlanma tutarının tamamı faiz uygulamaksızın Yeni Türk Lirası olarak iade edilir.

Borçlandıkları hizmetler dikkate alınarak aylık bağlanmış olanlar, borçlanma başvurusundan vazgeçemezler ve bunların ödedikleri borçlanma tutarı iade edilmez.

*** Yurtdışı Sürelerinin Yurtiçi Hizmet Süreleri İle Çakışması

SGK’nın 2019/9 sayılı genelgesine göre, Sigortalının yurt dışında bulunduğu ülkenin, ülkemizle sözleşmesi bulunup bulunmadığına bakılmaksızın;

1. Emniyetten temin edilen yurda giriş-çıkış tarihlerine göre, Ülkemizde (4/a) kapsamındaki sigortalılığın başladığı tarihte yurt dışında olduğu ve hizmetlerin devamında herhangi bir tarihte Türkiye’ye giriş yaptığı tespit edilen sigortalının, bu işyerinden bildirilen sigortalı işe giriş bildirgesi ile bu bildirgeye istinaden yapılan (4/a) kapsamındaki hizmet bildirimlerinin tamamı iptal edilecektir.

2. Sigortalının (4/a) kapsamında geçen çalışmasının başlangıcında ülkemizde bulunduğu ve (4/a) hizmetinin devamında yurt dışına çıkış yaptığının tespit edilmesi halinde, işveren tarafından sigortalının yurt dışına görevli olarak gönderildiğinin ispatlanması (Kanunun 10 uncu maddesinde belirtilen geçici olarak yurt dışına görevlendirildiğine dair belgenin, sigortalıya yaptığı harcamaların uçak bileti, otel masrafı vb. gider olarak defter kayıtlarına işleyip işlemediğini belgelendirmesi) durumunda, hizmetin tamamı geçerli sayılacak, söz konusu belgelerin işveren tarafından sunulamaması halinde (yıllık izin süreleri hariç) aksine bir tespit olmadığı sürece, yurt dışına çıkış tarihinden sonra bildirilen (4/a) hizmetleri iptal edilecektir.

**** Sigorta Başlangıç Tarihinin ve Sigortalılık Süresinin Tespiti

Yurt dışındaki sigortalılık sürelerinin tespitinde, başvuru sahibince Yurtdışı Borçlanma Talep Dilekçesinde borçlanmak istenilen süre belirtilmişse belirtilen süre, belirtilmemiş ise ispatlayıcı belgelerde kayıtlı bulunan tarihler arasındaki son tarihten geriye doğru olmak üzere gün sayıları esas alınır, bu tespitte 1 yıl 360 gün, 1 ay 30 gün hesaplanır.

1-)Sosyal Güvenlik Sözleşmelerinde Özel Hüküm Bulunan Ülkeler İçin Sigortalılık Başlangıcı

6552 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde yapılan değişikliğe göre uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların, akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir.

Ülkemizin Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bosna Hersek, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Gürcistan, Hırvatistan, Hollanda, İsviçre, İtalya, Kanada, Kebek, KKTC, Lüksemburg, Makedonya, Slovakya ve Kore Cumhuriyeti ile imzaladığı sosyal güvenlik sözleşmelerinde “akit taraflardan birinin mevzuatına göre yardım hakkının kazanılması şartlarının tespitinde, diğer taraf ülkedeki ilk işe başlama tarihi de dikkate alınır” hükmü veya bu anlamda benzer hükümler bulunmaktadır.

Bu düzenleme gereğince sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların bu ülkelerdeki ilk işe başlama tarihi, Türkiye’de hiç çalışma yoksa ya da Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önce ise Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir. (SGK’nın 2018/38 sayılı genelgesi)

2-)Sosyal Güvenlik Sözleşmesinde Özel Hüküm Bulunmayan Ülkeler, Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmamış Ülkeler ve Ev Kadınları İçin Sigortalılık Başlangıcı

3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre Türkiye’de sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti olanların sigortalılık başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıcı, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek tespit edilmektedir. Sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayanların sigortalılıklarının başlangıç tarihi ise aynı maddenin üçüncü fıkrasına göre borçlarını tamamen ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek belirlenmektedir.

***** Sigortalılık Statüsünün Belirlenmesi

3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasında yapılan değişiklikle, 1/8/2019 (dahil) tarihinden itibaren borçlandırılan yurt dışı sürelerinin 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edileceği öngörülmüştür.

Buna göre, 1/8/2019 tarihinden itibaren yurt dışı sürelerini borçlanma talebinde

bulunanların borçlanma işlemleri talep tarihindeki en son sigortalılık statüsüne bakılmaksızın 4/1-(b) kapsamında sonuçlandırılacaktır. (SGK’nın 2019/16 sayılı Genelgesi)

****** Borçlanılmış Sürelerin İlgili Aylara Mal Edilmesi ve

Prime Esas Kazançların Tespiti

3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesine eklenen son fıkra ile Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki sürelerin borçlandırılması halinde bu sürelerin, 5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesinde yer alan hükümler esas alınarak Türkiye’deki sigortalılık başlangıç tarihinden, Türkiye’de sigortalılık yok ise borçlanma tutarının tamamen ödendiği tarihten geriye götürülen sürelere ait ilgili aylara mal edileceği öngörülmüştür.

SGK’nın 2019/16 sayılı genelgesine göre, Türkiye’deki sigorta başlangıcından sonraki sürelerin borçlanılması halinde borçlanılan süreler borçlanılan sürelerin geçtiği ilgili aylara mal edilecektir.

a-)1/8/2019 (Dahil) Tarihinden Sonraki Borçlanmalar

1/8/2019 (dahil) tarihinden sonra borçlanılan ve 5510 sayılı Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında değerlendirilen yurt dışı sürelerinin prim ödeme gün sayısının kazanç olarak değerlendirilmesinde 5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesi ile geçici 7 nci maddesinin dördüncü fıkrası hükümleri esas alınacaktır.

1/8/2019 (dahil) tarihinden sonra borçlanma talebinde bulunarak tebliğ edilen

borçlanma tutarını ödemiş olanların borçlanılan süreleri ve bu sürelere ait prime esas kazançlarının ilgili aylara mal edilmesinde Kanunda yapılan değişiklikler esas alınacaktır. Buna göre, Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki sürelerin borçlandırılması hâlinde bu süreler Türkiye’deki sigortalılık başlangıç tarihinden, Türkiye’de sigortalılık yok ise borçlanma tutarının tamamen ödendiği tarihten geriye götürülen sürelere ait ilgili aylara mal edilir.

b-) 1/8/2019 (Hariç) Tarihinden Önceki Borçlanmalar

1/8/2019 (hariç) tarihinden önce borçlanma talebinde bulunanlardan tebliğ edilen borçlanma tutarını yasal süresi içerisinde ödeyenlerin prime esas kazançları, 19/7/2019 tarihli ve 7186 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Kanunda yapılan değişikliklerden önceki hükümler çerçevesinde borçlanılan ilgili aylara mal edilecektir. (SGK’nın 2019/21 sayılı genelgesi)

******* Aylık Tahsisi ve Aylığın Başlama Tarihi

3201 sayılı Kanunun 6. maddesine göre, değerlendirilen sürelere istinaden aylık tahsisi yapılabilmesi için;

a) Yurda kesin dönülmüş olması,

b) Tahakkuk ettirilen borcun tamamının ödenmiş olması,

c) Borcunun tamamının ödenmesinden sonra yazılı istekte bulunulması,

Şarttır.

“Yurtdışı Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliği’nin” 4/d maddesine göre, Kesin dönüş; aylık tahsis talebinde bulunanların yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesi, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumu olarak ifade edilmiştir.

Ancak belirtmek gerekir ki, yurda kesin dönüş şartı borçlanma talebinde bulunmak için gerekli bir şart olmayıp borçlanma yapıldıktan sonra aylık bağlanılması için gereklidir. Bu durumda, yurtdışında çalışan bir kişi yurda kesin dönüş yapmadan hizmet borçlanması yapabilecek, ancak kesin dönüş yapmadan emekli aylığı alamayacaktır.

******** Yaşlılık Aylığının Kesilmesi

3201 sayılı Kanun’un 6/B maddesine göre; Kanun hükümlerinden yararlanmak suretiyle aylık bağlananlardan tekrar yurt dışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışanlar, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alanların aylıkları, tekrar çalışmaya başladıkları veya ikamete dayalı bir ödenek almaya başladıkları tarihten itibaren kesilir. Türkiye'de sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar hakkında 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışılmasına ilişkin hükümleri uygulanır. Bu kişilerin Türkiye`de çalışmasına engel bir durum ya da Türkiye`deki çalışmaları ile emekli olanlardan farklı bir uygulamaya tabi tutulmaları gibi bir durum söz konusu değildir. Yurt içinde veya yurt dışında çalışması sona erenlerin veya ikamete dayalı bir ödenek alanlardan ödenekleri sona erenlerin, aylıklarının tekrar ödenmesi için yazılı talepte bulunmaları halinde, talep tarihini izleyen ay başından itibaren aylıkları tekrar ödenmeye başlanır.

#YurtDışıBorçlanma #emeklilik #yurtdışındaçalışılansüreler #yurtdışıçalışmaları